Vasiyetnamenin iptali: Vasiyetnamenin, kişinin ölmeden önce sağlığında yaptığı bir ölüme bağlı tasarruf olduğunu önceki yazılarımızda açıklamıştık. Vasiyetname düzenleyen kişi, ölümünden sonra kendisinden geriye kalacak malvarlığının nasıl paylaşılacağına ilişkin bir irade ortaya koyar.

Kimi zaman murisin vasiyeti dengesiz bir paylaşıma neden olduğu gibi, bazı mirasçılar açısından haksız bir netice doğurabilir. Üstelik bu adaletsizlik yalnızca yasal miras payları çerçevesinde değil, ölenin sağlığında mirasçıları ile olan ilişkileri nedeniyle de meydana gelmiş olabilir. Her halde bir takım nedenlerle, vasiyetin açılmasının ardından bir ya da daha fazla mirasçının haksızlığa uğradığını düşünmesi muhtemeldir. Zira bir vasiyetnamenin amacının, yasal miras paylaşımı dışında bir paylaşım amacı taşıdığı tartışmasızdır. Peki hangi hallerde vasiyetname iptal edilebilir?

Vasiyetnamenin İptali Davası Açılabilecek Haller

Aşağıdaki durumların varlığı halinde vasiyetin iptali için bir dava açılabilir:

• Vasiyetnamenin kanunda öngörülen şartlarda yapılmamış olması halinde iptal davası açılabilir. Kanunda vasiyetnamenin geçerlilik koşulları, her bir türüne göre ayrı ayrı belirtilmiştir. Bu şartlara uyulmadan yapılmış bir vasiyetin varlığı halinde iptal davası açılabilir. Vasiyetin şekli şartlarında bir eksiklik bulunmalıdır.
• Vasiyetname, mirasbırakanın tasarruf ehliyeti bulunmadığı bir esnada yapılmış ise iptal davası açılabilir. Vasiyet eden kişinin, tasarrufu yaptığı anda medeni haklarını kullanma ehliyeti yoksa, geçerli bir işlem yapma ehliyeti yok demektir. Bu nedenle yaptığı ölüme bağlı tasarruf da iptal davasına konu olabilir.
• İşlem yanılma, aldatma, korkutma veya zorlama sonucu yapış ise iptal davası açılabilir. Bu hallerde ölüme bağlı tasarrufta bulunan kişinin iradesinin sakatlandığı, gerçek iradesini yansıtmadığı açıktır. Akli melekeleri yerinde olmayan bir kişiye yakınlarının vasiyetname yaptırması, bir mirasçı hakkında yanıltıcı beyanlarla murisi yanıltarak aleyhine sonuçlar doğuracak işlemler yaptırmaları sıkça karşılaşılan durumlardır. Böyle bir hal içinde vasiyetname düzenleyen kişinin vasiyeti geçersiz olacaktır.
• Tasarrufun içeriği, bağlandığı şart veya yükümlendirme hukuka veya ahlaka aykırı ise vasiyetnamenin iptali davası açılabilir. Murisin vasiyetinde bir suç veya kabahat işlenmesi karşılığı miras bırakması, suç olmayan ahlaka aykırı davranışın şart koşulduğu vasiyetnameler geçersiz olacaktır.

Kimler Vasiyetnamenin İptalini İsteyebilir?

Mirasbırakanın düzenlemiş olduğu vasiyetname ile hakları zarar uğrayan mirasçılar ya da lehine vasiyet yapılanlar tarafından vasiyetnamenin iptali davası açılabilir. Örneğin murisin yasal mirasçıları dışında bir kişiye vasiyetinde miras bırakması halinde, yasal mirasçılarının tümünün terekeden alacağı payın azalacağı aşikardır. Bu durumda mirasbırakanın tüm yasal mirasçılarının vasiyet iptal davası açma hakkı olacağı kuşkusuzdur.

Vasiyetin İptali Davasında Zamanaşımı (Hak Düşürücü Süre)

Vasiyetnamenin iptali davası açma hakkı; davacının iptali istenen tasarrufu, iptal sebebini ve kendisinin hak sahibi olduğunu öğrendiği tarihten başlayarak 1 yıl hak düşürücü süre içinde düşer. Ancak her halde; vasiyetin açılma tarihi üzerinden, iyiniyetli davalılara karşı 10 yıl, kötüniyetli davalılara karşı 20 yıl geçmekle dava açma hakkı düşer. Bu süreler hak düşürücü süre olduğu için Mahkeme tarafından resen dikkate alınır.

Vasiyetnamenin İptali Davası Nerede Açılır?

TMK md. 576 gereği vasiyetin iptali davası, mirasbırakanın ölüme bağlı bir tasarrufu ile ilgili olduğu için mirasbırakanın son yerleşim yerinde açılır. Davada görevli mahkeme asliye hukuk mahkemeleridir. Bu nedenle murisin ölüme bağlı tasarruflarının iptali davası mirasbırakanın son yerleşim yeri Asliye Hukuk Mahkemesinde görülür. Malvarlığının tamamı için dava bu mahkemede görülür.

Vasiyetnamenin İptali Davasında Husumet

Vasiyetnamenin iptali davası, vasiyetname ile hakkı zarara uğrayanlar tarafından, vasiyetnameden yararlanan kişilere karşı ikame edilir. Bunlar dışındaki kişilerin davada taraf sıfatı bulunmamaktadır. Salt mirasçılık sıfatı bu davada taraf olmak anlamına gelmemektedir. Önemli olan hatalı/haksız ölüme tasarruf sonucunda bozulan dengenin yeniden kurulmasıdır.

Vasiyetnamenin iptali, iptal nedenlerinin varlığı halinde kendiliğinden meydana gelmeyecektir. İptal sebebinin varlığının bir dava ile Mahkeme önünde ispatlanarak karara başlanması gerekmektedir. Bu dava teknik bilgi gerektiren davalardan olup, konunun uzmanı olan bir miras hukuku avukatı tarafından takip edilmesi hak sahiplerinin yararına olacaktır.

Av. Burak Eğri