Miras Hukuku Nedir?

Miras hukuku; bir kişinin ölmesi ya da ölüm tehlikesi içinde kaybolarak/kendisinden uzun zamandır haber alınamayarak gaipliğine karar verilmesi halinde hak, mal ve borçlarının kimlere hangi oranda intikal edeceğini düzenleyen hukuk dalıdır.

Tereke Ne Demektir?

Kelime anlamı “ölen kişiden kalan” dır. Hukuki anlamda, ölen kişinin miras hukuku kuralları çerçevesine belirlenen tüm malvarlığı değerlerinin toplamına tereke denir. Tekere, ölen kişinin sahibi olduğu tüm hal, borç ve hukuki ilişkilerin toplamını ifade eden bir bütündür.

Mirasbırakan Kimdir?

Mirasbırakan, adından da anlaşılacağı üzere ölen ve vefatı sonrasında terekesi, hukuki ilişkileri düzenlenen kişidir. Muris, müteveffa, vefat eden de hukuki olarak mirasbırakan ile aynı anlamı taşımaktadır.

Mirasçı Ne Demektir?

Terekede hak sahibi olan kişiye mirasçı denir. İki tür mirasçılık vardır. Yasal mirasçılık: Kanundan doğan mirasçılıktır. İradi Mirasçılık: Murisin isteğine bağlı olarak meydana gelir.

Yasal Mirasçılar Kimlerdir?

Türk Medeni Kanununa göre yasal mirasçılar mirasbırakanın kan hısımları, altsoyu, eşi ve son olarak devlettir.

Atanmış Mirasçı Nedir?

Mirasbırakan kişinin yukarıda sayılan kanuni mirasçılarına ek olarak, vasiyetname düzenleyerek kendisine mirasçı olarak atadığı kişilerdir. Atanmış mirasçının gerçek kişi olması zorunlu değildir. Atanmış mirasçı tüzel kişilik de olabilir. Bu bağlamda vakıf ve derneklerin, spor kulüplerinin ve hatta devletin mirasçı atanması mümkündür.

Kan Hısımlığına Dayanarak Yasal Mirasçı Olanlar:

a- Birinci Derece Mirasçılar Kimlerdir? Türk Medeni Kanun md.495’e göre murisin birinci derece mirasçıları onun alt soyudur. Çocuklar eşit olarak mirasçıdırlar. Murisin kendisinden önce ölmüş olan bir çocuğu varsa, ölen çocuğunun yerini onun altsoyları alır.

b- İkinci Derece Mirasçılar Kimlerdir? Türk Medeni Kanun md.496 gereği altsoyu bulunmayan mirasbırakanın mirasçıları anne ve babasıdır. Birince derece olduğu gibi; mirasbırakandan önce ölmüş olan ana-babanın yerini, her derecede halefiyet yoluyla kendi altsoyu alır.

c- Üçüncü Derece Mirasçılar Kimlerdir? Medeni Kanun md.497 gereği; altsoyu, ana ve babası ve onların altsoyu bulunmayan murisin mirasçıları, büyük anne ve büyük babadır. Bunların miras payı eşittir.

Evlatlığın Miras Hakkı

Evlatlığın mirasçılığı, birinci zümreye (birinci dereceye) giren bir mirasçılıktır. Evlatlık ve altsoyu, evlat edinene kan hısımı gibi mirasçı olur. Evlatlığın kendi ailesindeki mirasçılığı da devam eder. Ancak evlat edinen ve hısımları, evlatlığa mirasçı olamazlar. Oysa evlatlık ve altsoy, daha önce ölmesi halinde mirasbırakanın da mirasçısı olabilir. Bu anlamda evlatlığın mirasçılığı tek taraflı bir mirasçılıktır. Evlatlığın mirasçı olabilmesi için, Medeni Kanunda düzenlenen geçerli bir evlatlık ilişkisinin varlığı şarttır.

Eşin Miras Hakkı

Öncelikle belirmek gerekir ki, ancak müteveffanın ölüm tarihinde geçerli bir evlilik varlığı halinde sağ kalan eş mirasçı olabilir. Bu nedenle boşanmış eş mirasçı olamaz. Boşanma davası esnasında taraflardan birisi hayatını kaybederse, sağ kalan eş mirasçı olur. Boşanma davasının varlığı mirasçı olmaya engel değildir. Hatta tarafların evliliği ile ilgili ayrılık kararı verilmiş olsa dahi bu durum miras olmaya engel değildir. Ancak Medeni Kanunun 578. maddesi gereği, boşanma sebebi cana kast ise, bu durumda cana kast eden eş mirasçı olamaz.

Sağ kalan eş; TMK 218. maddesi (edinilmiş mallara katılma alacağı) ve 652. maddesi (aile konutu ve ev eşyasının sağ kalan eşe özgülenmesi) kapsamında kalan hakları dışında, birlikte bulunduğu zümreye göre değişen oranlarda mirasçı olur.

• Mirasbırakanın altsoyu (çocukları vs.) mirasçı olursa mirasın 1/4’ünü alır. Alt soy ise 3/4’ünü eşit olarak paylaşır.
• Mirasbırakanın ana babası ile birlikte mirasçı olursa, mirasın 1/2’sini alır. Murisin ana babasına ise 1/2 kalır.
• Mirasbırakanın büyük anne ve büyük babaları ve onların çocukları ile mirasçı olursa, miras 3/4’ünü alır. Diğerleri ise 1/4 alır.
• Eğer sağ kalan eş dışında diğer zümreden hiç kimse yoksa, mirasın tamamını sağ kalan eş alır.

Devletin Mirasçılığı

Mirasın devlete kalması: Türk Medeni Kanunu 501. maddesi, mirasçı bırakmaksızın ölen kimsenin mirasının devlete geçeceği emreder. Bu noktada kişinin kanuni mirasçıları dışında, atanmış mirasçısının da bulunması gerekmektedir. Yalnızca yasal mirasçı bulunmaması tek başına TMK 501 kapsamında mirasın devlete kalması sonucunu doğurmaz.

Saklı Paylı Mirasçı

Saklı Pay Nedir? Mirasbırakanın üzerinde tasarruf edemediği, korunan miras payıdır. Saklı paylı mirasçılar, mirasbırakanın altsoyu, anne babası, kardeşleri ve eşidir. Bunun dışındaki kişiler ise saklı payı yoktur.

Saklı Pay Oranları: Türk Medeni Kanunu 506. maddesinde mirasçıların saklı pay oranları düzenlenmiştir. Buna göre saklı pay nasıl hesaplanır?

• Altsoy için yasal miras payının yarısı (1/2),
• Anne ve babanın her biri için yasal miras payının 1/4’ü,
• Kardeşlerden her biri için yasal miras payının 1/8’i,
• Sağ kalan eşin altsoy veya anne ve baba zümresiyle beraber mirasçı olması halinde yasal miras payının tamamı saklı paydır. Diğer hallerde ise sağ kalan eşin saklı payı 3/4’tür.

Vasiyetname Nasıl Düzenlenir? Miras Sözleşmesi Nasıl Düzenlenir? Mirastan Feragat Nasıl Olur?

Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi Nasıl Düzenlenir?

Avukat Burak Eğri