Mirasçılıktan Çıkarma Iskat Nedir?

Mirastan Çıkarma (Iskat): İnsanların en yakınlarında bulunan kişilerin bile davranışları ve eylemleri zamanla değişebilir, kişiler için katlanılmaz hale gelebilir. Kötü ve olumsuz davranışların kişi için katlanılmaz hale geldiği durumlarda gelecekte mirasının nasıl paylaşılacağı, kimlerin hak sahibi olacağı manevi bir önem kazanmaya başlar.

Bir kişi; sıradan, saklı pay sahibi olmayan , amca, teyze, yeğen gibi mirasçılarını bir vasiyetname düzenleyerek kolaylıkla mirastan mahrum bırakabilir. Ancak bu herkes için bu kadar kolay değildir. Saklı pay sahibi (altsoy, eş, anne,baba) mirasçısının mirastan uzaklaştırılmasının yolu mirastan çıkarmadır.

Mirasçılıktan Çıkarma Nasıl Yapılır?

Aşağıda sayılan hallerde, mirasbırakan kişi bir ya da birden fazla mirasçısını vasiyetname ya da miras sözleşmesi ile mirastan çıkarabilir. Mirastan çıkarma işlemi belirtildiği gibi yine bir ölüme bağlı tasarruf ile yapılabilir.

Mirastan Çıkarma (Iskat) Sebepleri Nelerdir

TMK md.510 gereği mirastan çıkarma nedenleri şunlardır;

• Mirasçı, mirasbırakana ya da onun yakınlarından birine karşı ağır bir suç işlerse. Burada eylemin ceza kanununda ağır su. olarak düzenlenmiş olması ya da ceza mahkemesi kararı bulunması şartı aranmaz. Bu suç aile ilişkileri ve bağları çerçevesinde her duruma özgü değerlendirilmelidir.
• Yine mirasbırakana ya da onun aile üyelerine karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini yerine getirmezse kişi mirastan çıkarılabilir. Kanundan doğan nafaka, yardım etme, aile onuru gözetme gibi yükümlülükler örnek verilebilir. Bu halde mirasçının ilgisizliği ve mirasbırakanla hiç alakadar olmayışı gibi pasif davranışları da miras hukuku çerçevesinde karşılık bulmaktadır.

Kimler Mirastan Çıkarılabilir?

Kanunda (TMK md. 510) sınırlı olarak sayılan nedenlerden de anlaşılacağı üzere, mirasçının ağır kusurlu olduğu hallerde mirasbırakan mirasçısını mirastan mahrum bırakabilir. Mirastan çıkarılabilecek kişiler saklı pay sahibi mirasçılardır. Saklı pay kavramı ve saklı pay sahipleri ile ilgili açıklamaya buradan ulaşabilirsiniz.

Mirastan Çıkarmanın Hukuki Sonuçları

• Mirastan çıkarılan kimse, mirastan pay alamaz ve tenkis davası açamaz. Artık tereke ile bağlantısı kesilmiştir.
• Mirasbırakan aksine bir tasarruftan bulunmamışsa, mirastan çıkarılan kişinin payı, o kişi miras bırakandan ölmüş gibi çıkarılanın varsa altsoyuna, yoksa yasal mirasçılarına kalır. Örnek olarak; büyük babanın oğlunun mirastan çıkardığını varsayarsak; aksine bir tasarrufta bulunmamış ise varsa torunu mirasçı olacaktır.
• TMK md. 511 gereği, mirasçılıktan çıkarılan kişinin altsoyu, o kişi mirasbırakandan önce ölmüş gibi saklı payını isteyebilir.
• Mirastan çıkarmada ıskat nedeni açıkça belirtilmelidir. Aksi halde mirastan çıkarma tam olarak arzulanan hukuki sonucu doğurmayabilir.
• Mirasçılıktan çıkarılan kimse çıkarmaya itiraz ederse, sebebi ispat külfeti, çıkarmadan yararlanan mirasçıya ya da çıkarmadan yararlanan vasiyet alacaklısına düşer. (TMK md.512)
• Mirastan çıkarma nedeninin varlığının belirtilmediği veya belirtilse dahi ispatlanamadığı hallerde, mirasbırakanın bu tasarrufu mirasçının saklı payı dışında uygulanır. Bu noktada yeterli açıklık bulunmayan durumlara karşı mirasçının saklı payı korunmuştur.
• Mirasbırakanın, mirastan çıkarmayı düştüğü açık bir yanılgı neticesinde yapmışsa, yanılgı sonucu yaptığı mirastan çıkarma geçersiz olur. Bu hükümle, yanılgı sonucu yapılan bir işlemin sonradan düzeltilmesi amaçlanmıştır.
• Muris, borçlu durumda olan borç ödemeden aciz belgesi bulunan altsoyunu saklı payının yarısı için mirasçılıktan çıkarabilir. Ancak TMK md. 513/1’de bu hissenin, mirastan çıkarılanın doğmuş ve doğacak çocuklarına özgülenmesi kanuni bir şart olarak belirtilmiştir. Aksi halde yapılan işlem geçersiz olacaktır. Söz konusu düzenleme mirastan çıkarılanın alacaklılarının zararına görünse de, kanun koyucu tarafından altsoy miras hakkının korunması amaçlanmıştır.

Mirasçılıktan Çıkarmanın İptali Davası

Mirasçılıktan çıkarma işlemi ölüme bağlı tasarruf olup iptal davasına konu edilmesi mümkündür. Zira mirastan çıkarma işlemi haksız olabileceği gibi, mirasbırakanın kandırılması, yanıltılması vb. nedenlerle iradesinin sakatlanmış olması her zaman mümkündür. Öte yandan ıskat işleminin geçerlilik koşullarında da bir eksiklik bulunması hali söz konusu olabilir. Bu gibi durumlardan mirasçılıktan çıkarmanın iptali davası açmak gerekmektedir.

Mirasçılıktan Çıkarmanın İptali Davasını Kimler Açabilir?

Mirastan çıkarmanın iptali davasını, iptal edilmesinde menfaati bulunan mirasçılar veya vasiyet alacaklıları açabilir. İptal davası, mirasbırakanın yaptığı tasarrufun duruma göre tamamının ya da bir kısmının iptaline ilişkin olabilir.

Mirasçılıktan Çıkarmanın İptali Davası Nerede Açılır?

İptal davasında görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesidir. Yetkili mahkeme ile mirasbırakanın son yerleşim yeri mahkemesidir. Dolayısı ile mirastan çıkarma davası, murisin yerleşim yeri Asliye Hukuk Mahkemesinde açılır.

Mirasçılıktan Çıkarmanın İptali Davası Kime Karşı Açılır?

Bu dava mirastan çıkarmadan yaralanan kişilere karşı açılır. Zira iptali istenen ıskat işlemi ile yararlanan kişilerin malvarlığı değerlerinde artış meydana gelmiştir.

Mirastan Çıkarmanın İptali Davasında Hak Düşürücü Süre

Tasarrufun iptali davası açma hakkı, davacının iptal nedeninin ve hak sahibi olduğunu öğrenmesinden itibaren 1 yıl ve her halde vasiyetnamenin açılma tarihinin üzerinden 10 yıl geçmekle düşer. İyiniyetli olmayan davalılara karşı bu hak düşürücü süre kanunda 20 yıl olarak düzenlenmiştir.

Mirastan Çıkarmanın İptali Davasının Şartları Nelerdir?

• Mirasçının mirastan çıkarılmasını gerektiren bir neden yokken, mirasçı ıskat edilmiş olmalıdır.
• Mirasçılıktan çıkarma sebebi, vasiyetnamede belirtilmemiş olmalıdır.
• Davacının dava açmaya hakkı olan kişilerden olması gerekir.

Av. Burak Eğri