Ortaklığın Giderilmesi Davası Nedir?

Ortaklığın giderilmesi davası (izale-i şüyu) davaları ancak paylı mülkiyete ve elbirliği (iştirak halinde) mülkiyete konusu taşınmazlar için ortaklar arasındaki paydaşlık ilişkisine mahkeme eliyle son vermek amacıyla açılan bir davadır.

Kimler Ortaklığım Giderilmesi Davası Açabilir?

Paydaşlığın, yani ortaklığın giderilmesi davasını tüm paydaşlar açabilir. Paydaşların birlikte hareket etme ya da çoğunluk paya sahip olması gibi bir zorunluluk bulunmamaktadır. Paydaşlardan her biri bağımsız olarak dava açabileceği gibi bir kısım paydaş da bir araya gelerek bu davayı açabilirler.

Bu davada davacı sıfatı genel anlamda paydaşındır. Ancak bazı durumlarda üçüncü kişilerin paydaş yerine geçerek ortaklığın giderilmesi davası açması mümkündür. Paydaşın alacaklıları, alacakları yetki ile borçlu adına borçlunun pay sahibi olduğu taşınmaz üzerindeki ortaklığın satış yoluyla tasfiyesini isteyebilirler.

Ortaklığın Giderilmesi Davası Kime Karşı Açılır?

Ortaklığın giderilmesi davasının bir ya da daha fazla paydaş tarafından Hukuk Muhakemeleri Kanunu gereği diğer paydaşların tümüne karşı açılması zorunludur. Paydaşlardan birinin dava açılmadan önce öldüğünün tespiti halinde açılan davaya devam edilmez, mirasçılık belgesi alınarak mirasçıların davaya katılımı sağlanmalıdır.

Ortaklığın Giderilmesi Davası Hangi Mahkemede Açılır?

Ortaklığın giderilmesi davası, taşınmazın bulunduğu yer Sulh Hukuk Mahkemesinde açılır. Bu dava, taşınmazın aynından kaynaklanan bir dava olduğu için taşınmazın bulunduğu yer mahkemesi kesin yetkilidir. Tüm paydaşların ortak iradesiyle dahi taşınmazın bulunduğu yer mahkemesi dışında bir yerde ortaklığın giderilmesi davası açılamaz. Taşınır mallar için ikame edilecek ortaklığın giderilmesi davasında bu yetki kuralı kesin değildir.

Üzerindeki ortaklığın giderilmesi istenen taşınmazın birden fazla olması halinde; Hukuk Muhakemeleri Kanunu 12/3 maddesi gereği taşınmazlardan birinin bulunduğu yerde tüm taşınmazlar için dava açılabilir.

Ortaklık Nasıl Giderilir?

Ortaklığın giderilmesi davasında pay ve paydaş miktarı dikkate alınarak, talep edilmesi halinde öncelikle malın aynen taksimine karar verilir. Aynen taksimin mümkün olmaması halinde dava konusu mal satılır ve satış bedeli paydaşlar arasında dağıtılarak ortaklık giderilir.

Hangi Mallar İçin Ortaklığın Giderilmesi İstenebilir?

Ortaklığın giderilmesi davasının konusu taşınır ya da taşınmaz mallar olabilir. Davaya konu taşınmazlar tapu kütüğüne kayıtlı olan taşınmazlardır. Tapu kütüğüne kayıtlı olmayan taşınmazlar ile ilgili olarak ortaklığın giderilmesi kararı verilemez. Bu durumda yapılması gereken öncelikle ilgili taşınmazın tapu kütüğüne kaydını sağlamak, ardından ortaklığın giderilmesi davasına devam etmektir.

Gemi siciline kayıtlı gemiler kural olarak taşınmaz mal hükümdedir. Gemi siciline kayıtlı olmayan gemiler ilse taşınır mal hükmündedir. Taşınır mallarda öncelikle aynen taksim yolu ile, mümkün değilse satılarak satış bedelinin paylaştırılması yolu ile ortaklığın giderilmesi sağlanır.

Borçlu ortağın borcundan dolayı alacaklı tarafından, icra müdürlüğünün başı olduğu icra mahkemesinden alınacak yetki ile ortaklığın giderilmesi davası açılabilir.

Ortaklığın Giderilmesi Davasında Zamanaşımı

Ortaklığın giderilmesi davası açmak için herhangi bir hak düşürücü süre olmadığı gibi, tarafların bu konudaki talepleri için de zamanaşımı süresi bulunmamaktadır. Ortak, dilediği zaman ortaklığın giderilmesi davası yoluyla eşya üzerindeki ortaklığın sona erdirilmesini isteyebilir. Ancak ortaklığın giderilmesine karar verilmesi halinde mahkeme ilamının zamanaşımı 10 yıldır. İlamın zamanaşımına uğraması halinde yeniden dava açılarak süreç işletilebilir.

Ortaklığın Giderilmesi Kararının İcrası

Ortaklığın giderilmesi davası sonucunda verilen karar istinaf ve temyiz incelemesine konu olabilir. Taraflar kararın incelenmesi için bir üst mahkemeye kanun yoluna başvurabilirler. Ortaklığın giderilmesi kararı bir taşınmaz mal hakkında ise mahkeme kararı kesinleşmeden icra edilemez.

Ortaklığın giderilmesi kararlarına karşı karar düzeltme yoluna başvurulamaz.

Yargılama harç ve giderleri genel kural olarak davada haksız çıkan tarafa yükletilir. Ortaklığın giderilmesi davalarında ise bu giderler payları oranında paydaşlara paylaştırılır.

Miras hukuku ve miras payı kavramları.

---

Ortaklığın Giderilmesi İle İlgili Yargıtay Kararları

.

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2017/2113 E. , 2019/965 K.

…Paylı mülkiyette de taşınmazdan yararlanamayan paydaş, engel olan öteki paydaş veya paydaşlardan payına vaki el atmanın önlenmesini her zaman isteyebilir. Hatta elbirliği mülkiyetinde dahi paydaşlardan biri öteki paydaşların olurlarını almadan veya miras şirketine temsilci atanmadan tek başına ortak taşınmazdan yararlanmasına engel olan ortaklar aleyhine el atmanın önlenmesi davası açabilir. Ancak, o paydaşın, payına karşılık çekişmesiz olarak kullandığı bir kısım yer varsa, açacağı el atmanın önlenmesi davasının dinlenme olanağı yoktur. Yerleşmiş Yargıtay içtihatlarına ve aynı doğrultudaki bilimsel görüşlere göre payından az yer kullandığını ileri süren paydaşın sorununu el atmanın önlenmesi davası ile değil, kesin sonuç getiren taksim veya ortaklığın satış yoluyla giderilmesi davası açmak suretiyle çözümlemesi gerekmektedir.

---

Yargıtay 8. Hukuk Dairesi 2016/6443 E. , 2020/449 K.

…Öğretide ve uygulamada kararlılık kazanan görüşlere göre; muhdesat tespiti davalarında, ortaklığın giderilmesi davasının yargılaması sırasında muhdesatın davacı tarafça meydana getirildiğini açıkça kabul edenler dışında kalan ve muhdesatın üzerinde bulunduğu taşınmazda paydaş olan tüm tapu maliklerinin ya da mirasçılarının davada taraf olmaları gerekmektedir.

…Yukarıda açıklandığı üzere dava açılırken taraf teşkili sağlanmamış olmakla davanın mahiyeti gereği, ortaklığın giderilmesi davasında muhdesat iddiasını açıkça kabul edenler dışında kalan tapu kayıt malikleri ya da mirasçıları arasında zorunlu dava arkadaşlığının bulunduğu gözetilerek taraf teşkilinin sağlanması konusunda davacı tarafa süre ve imkan tanınması, ortaklığın giderilmesi davasına ilişkin dava dosyasının dosya arasına alınarak, mirasçıların davacıların muhdesat iddiasını açık kabulünün olup olmadığı hususunun denetlenmesi, açık kabulleri yok ise taraf teşkili tamamlandıktan ve delilleri toplandıktan sonra, dosya içeriğine ve toplanacak delillere göre uyuşmazlığın esası hakkında karar verilmesi gerekirken, mahkemece bu husus dikkate alınmaksızın yazılı şekilde karar verilmiş olması usul ve yasaya uygun olmamıştır.

---

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi 2020/392 E. , 2020/1819 K.

…HUMK’nun 440/III-2 maddesine göre, istisnaları hariç olmak üzere, sulh hukuk mahkemesi kararları karar düzeltmeye tabi değildir. Bu dava da (ortaklığın giderilmesi) yasanın öngördüğü istisnalardan olmadığına göre karar düzeltme istemi incelenemez.

---

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi 2019/1470 E. , 2020/584 K.

…Somut olaya gelince; ortaklığın giderilmesi davalarının niteliği gereği yargılama giderleri ile vekalet ücretinin hissedarlardan tapu kaydı ve mirasçılık belgesindeki payları oranında tahsiline karar verilmesi gerekirken “Davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline”, “Ücreti vekaletin taraflara aidiyetine” şeklinde karar verilmesi ve satış bedeli üzerinden alınması gerekli harcın tahsil şeklinin hüküm sonucunda gösterilmemesi doğru görülmemiştir.
Ayrıca, mahkemece paydaşlığın (ortaklığın) satış suretiyle giderilmesine karar verilmesi halinde satış bedelinin ne şekilde dağıtılacağının karar yerinde gösterilmesi gerekir.

…Somut olaya gelince; davacı, dava dilekçesinde 843 ada 149 parsel sayılı taşınmaz üzerindeki 18 numaralı bağımsız bölüme yönelik ortaklığın giderilmesini talep etmiş mahkemece söz konusu taşınmaz üzerindeki ortaklığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmiş ise de yargılama sırasında dava konusu taşınmaz üzerindeki kat mülkiyetine ilişkin kaydın terkin edildiği, taşınmazın niteliğinin arsa vasfı ile tapuda kayıtlı hale geldiği anlaşıldığından, hüküm kurulan bağımsız bölümün tapusunun terkin edilmesi sebebiyle davanın konusu kalmadığından mahkemece konusuz kalan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiş, kararın bu sebeple bozulması gerekmiştir.

---

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi 2016/12897 E. , 2020/559 K.

…Paydaşlığın (ortaklığın) satış yoluyla giderilmesi halinde dava konusu taşınmaz üzerinde bina, ağaç v.s. gibi bütünleyici parçalar (muhdesat) varsa bunların arzla birlikte satılması gerekir. Ancak muhdesatın bir kısım paydaşlara (ortaklara) ait olduğu konusunda tapuda şerh varsa veya bu hususta bütün paydaşlar ittifak ediyorlarsa ve muhdesat arzın değerinde bir artış meydana getiriyorsa bu artışın belirlenmesi için dava tarihi itibariyle taşınmazı tüm değeri bulunur. Bulunan bu değerin ne kadarının arza ne kadarının muhdesata isabet ettiği yüzdelik (%…) oran kurulmak suretiyle belirlenir. Satış sonunda elde edilecek bedelin bölüştürülmesi de bu oranlar esas alınarak yapılır. Muhdesata isabet eden kısım muhdesat sahibi paydaşa, geri kalan bedel ise payları oranında paydaşlara (ortaklara) dağıtılır.

---

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi 2016/12742 E. , 2020/477 K.

…Dava konusu taşınmazda kamulaştırma şerhi bulunduğu takdirde kamulaştırma belgeleri getirtilerek kamulaştırma işlemlerinin kesinleşip kesinleşmediği araştırılmalı, kamulaştırma işlemi kesinleşmiş ise kamulaştırılan kısmın ifrazı için davacıya uygun bir süre verilerek taşınmazın kalan kısmının ortaklığının giderilmesine karar verilmesi gerektiğinden …….. Belediyesi lehine 28.10.2015 tarihli ve 01.11.1978 tarihli iki ayrı kamulaştıma şerhi bulunan dava konusu 1043 ada 19 parsel sayılı taşınmazdaki kamulaştırma işleminin akibeti ilgili Belediye Başkanlığı’ndan sorulduktan sonra alınan cevabi yazının ve diğer ilgili belgelerin dosya arasına eklenmesi gerekmektedir.

---

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi 2019/4874 E. , 2020/5 K.

…Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları, paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda paydaşlar (ortaklar) arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalar olup, paylı veya elbirliği mülkiyeti söz konusu olmadığı hallerde ortaklığın giderilmesine karar verilmesi mümkün değildir.
Somut olaya gelince; dava açıldığı tarihte dava konusu taşınmaz paylı mülkiyet hükümlerine tabi olduğu halde dairemizce mahalline iade kararı ile getirtilen güncel tapu kaydına göre 15.09.2017 tarihi itibariyle dava dışı …’in tam hisse ile malik olduğu, dava konusu taşınmazda ortaklığın giderilmesine konu olabilecek paylı mülkiyetin sona erdiği gibi davacılar ve davalıların da paylarının kalmadığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda mahkemece, davanın reddine karar verilmesi gerekeceğinden hükmün bozulmasına karar vermek gerekmiştir.

---

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi 2019/2712 E. , 2019/7984 K.

…Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları, paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda paydaşlar (ortaklar) arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalardır.
Paydaşlığın giderilmesi davasını paydaşlardan biri veya birkaçı diğer paydaşlara karşı açar. HMK’nin 27. maddesi uyarınca davada bütün paydaşların yer alması zorunludur. Paydaşlardan veya ortaklardan birinin ölümü halinde alınacak mirasçılık belgesine göre mirasçılarının davaya katılmaları sağlandıktan sonra işin esasının incelenmesi gerekir.

---

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi 2016/10677 E. , 2019/7997 K.

…Ortaklığının giderilmesi istenen taşınmaz üzerinde intifa hakkı var ise bu hak sahibinin davaya dahil edilmesi zorunludur. Satış suretiyle ortaklığın giderilmesi istenen taşınmaz üzerinde 4721 sayılı TMK’nin yürürlüğe girdiği 01.01.2002 tarihinden önce kurulmuş bir intifa hakkı varsa taşınmazın 14.03.1960 tarihli ve 1/3 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı uyarınca intifa hakkı ile yükümlü olarak satılması gerekir.
İntifa hakkı sahibi yalnız başına bu hakkının paraya çevrilmesini, taşınmazın intifasız satışını isterse diğer paydaşların muvafakati aranmaksızın taşınmazın intifasız satışına karar verilmelidir.

---

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi 2019/3088 E. , 2019/7945 K.

…Borçlunun elbirliği halinde ortak olduğu taşınmazlarda borçlu ortağın alacaklısı icra hakimliğinden İcra İflas Kanununun 121. maddesine göre alacağı yetki belgesine dayanarak borçlunun ortağı olduğu taşınmaz için ortaklığın giderilmesi davası açabilir. Bunun için icra hakiminden yetki belgesi alınması zorunludur. İcra hakiminden yetki belgesi almadan doğrudan doğruya veya yetkisi olmayan icra müdürünün verdiği yetki belgesine dayanılarak dava açılması halinde dava hemen reddedilmeyip davacı tarafa icra hakiminden yetki belgesi almak üzere süre verilmelidir.
İcra mahkemesinden alınan yetkiye dayalı olarak açılan davalarda kural olarak borçlu ortağın mülkiyet hakkının elbirliği mülkiyetine konu olması gerekir.
Bu şekilde açılacak davalarda borçlu ortak (paydaş) dahil tüm ortakların (paydaşların) davaya dahil edilmeleri zorunludur.

---

Yargıtay 20. Hukuk Dairesi 2017/9644 E. , 2019/6674 K.

…Aynen taksim suretiyle ortaklığın giderilmesi davalarında her bir paydaşa bir bağımsız bölüm düşmesi asıl ise de, Dairemizin uygulamalarında mirastan elbirliği (iştirak) mülkiyetinin söz konusu olması halinde birden fazla elbirliği halindeki malike bir bağımsız bölümün tahsis edilmek suretiyle de ortaklığın giderilmesi mümkündür. Mahkemece, yukarıda açıklanan hususlar gözönünde bulundurularak öncelikle kat mülkiyetine geçişin sağlanması yolunda yargılama yapılarak, aynen taksim isteyen tarafa kat mülkiyeti kurulmasına engel oluşturan eksikliklerinin giderilip yasal koşullara uygun hale getirilmesi için süre verilmesi ve Kat Mülkiyeti Kanununun 12. maddesinde belirtilen eksikliklerin giderilmesi suretiyle paydaş ve bağımsız bölüm itibariyle her bir müşterek malike/paydaşa (mirasçı davalılar arasında elbirliği şeklinde) en az bir bağımsız bölüm verilerek kat mülkiyeti oluşturulması, bağımsız bölüm ve daireler arasındaki değer farkının ise ivaz ilavesiyle denkleştirilmesi mümkün bulunmaktadır.

---

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi 2016/15364 E. , 2019/7825 K.

…Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları iki taraflı, taraflar için benzer sonuçlar doğuran davalardır. Bu davalarda davalı da davacı gibi aynı haklara sahiptir. Bu nedenle davacının paydaşlığın satış suretiyle giderilmesini istemesi davalıların aynen paylaşma istemesine engel teşkil etmez.
Davacı davasından feragat etse bile davalılardan birinin davaya devam etmek istemesi halinde mahkemece davaya devam edilerek işin esası hakkında karar verilmelidir. Bu nedenle davacının davadan feragat beyanına karşı hazır bulunan davalılardan diyecekleri sorulmalı, davaya devam etmeyi istemeleri halinde yargılamaya devam edilmelidir.

---

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi 2016/10557 E. , 2019/7535 K.

…Elbirliği mülkiyetinde borçlu ortağın alacaklısı yetki belgesine dayanarak borçlunun ortağı olduğu taşınmaz için ortaklığın giderilmesi davası açabilir. Paylı mülkiyette ise, borçlu paydaşın alacaklısı, borçlunun bağımsız payının haczini ve satışını isteyebileceğinden yetki belgesine dayanarak taşınmazın paydaşlığının giderilmesini istemesi yasa koyucunun amacına uygun değildir.
Somut olaya gelince; elbirliği mülkiyetine tabi dava konusu taşınmazlar üzerindeki ortaklığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmiş ise de, dava konusu taşınmazların 09.10.2014 tarihinde elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete çevrildiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda mahkemece; taşınmazlardaki borçlunun paylarının satışı mümkün hale geldiğinden davacının dava açmakta hukuki yararı kalmayacağı göz önüne alınarak davanın reddine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiş bu sebeple kararın bozulması gerekmiştir.

---

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi 2019/213 E. , 2019/7382 K.

…Paydaşlığın (ortaklığın) satış suretiyle giderilmesine ilişkin davalarda taşınmaz üzerinde bulunan bina, ağaç v.s. gibi bütünleyici parçaların (muhdesat) kime ait olduğu konusunda uyuşmazlık olup da bunlar üzerinde bazı paydaşların (ortaklar) hak iddia etmeleri halinde o paydaşa görevli mahkemede dava açmak üzere HMK’nin 165. maddesi uyarınca uygun bir süre verilmelidir. Mahkemece verilen süre içerisinde dava açıldığı takdirde sonucunun beklenmesi, açılmadığı takdirde o konuda uyuşmazlık yokmuş gibi davaya devam edilmesi gerekir.

---

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi 2019/142 E. , 2019/7363 K.

…Somut olaya gelince; davacı vekili öncelikle elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete çevrilmesini bunun mümkün olmaması halinde satış sureti ile ortaklığın giderilmesini talep etmiştir. Mahkemece, gerekçe gösterilmeksizin ve yukarıda belirtilen hususlarda araştırma yapılmaksızın ortaklığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmiştir. Davanın mahkemece yanılgılı değerlendirme sonucu paydaşlığın giderilmesi olarak değerlendirildiği, davacının öncelikli talebi olan “Elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete çevrilmesi” hususunda bir karar verilmediği anlaşıldığından hükmün bu sebeple bozulmasına karar verilmiştir.

---

Avukat Burak Eğri