Dava Masrafı Nasıl Hesaplanır?

Dava masraflarının nasıl hesaplanacağı belirlenirken öncelikle dava türüne göre bir ayrım yapmak gerekir.

Hukukumuzda dava türleri genel olarak hukuk davası, ceza davası ve idari dava olarak üç başlık altında incelenebilir.

Ceza Davalarında Yargılama Giderleri Nasıl Hesaplanır?

Ceza davaları, kural olarak (özel kanunlardaki düzenlemeler ayrı kalmak şartı ile) kamu idaresi yani savcılık tarafından yürütülen bir süreç sonunda açılır. Ceza davalarında genel olarak şikayetçinin ya da sanığın dava esnasında herhangi bir masraf ya da harç ödemesi gerekmek. Ceza davaları esnasında doğan masrafları kural olarak kamu tarafından karşılanmak üzere mahkeme ya da savcılık tarafından yapılır. Ancak, bu masraflar yargılama sonunda mahkeme tarafından sanığa yükletilebilir.

Hukuk Davalarında Yargılama Giderleri Nasıl Hesaplanır?

Hukuk davalarında ise durum farklıdır. Hukuk davalarında harçların ve delil toplanması için gerekli gider avansının davacı tarafından öncelikle karşılanması kuraldır. Dava sonucunda davacı tarafından ödenen bu harç ve giderler davada haksız çıkan tarafa yükletilir. Davacının davasında kısmen haklı çıkması halinde ise söz konusu yargılama giderleri kabul/ret oranına göre mahkeme tarafından belirlenerek karara yazılır. Davada haklı çıkan taraf, yaptığı harcamaları karşı taraftan tahsil edebilir.

Hukuk Muhakemeleri Kanununun yürürlüğe girmesiyle birlikte “gider avansı” isimli bir uygulama başlamıştır. HMK 120/1’e göre davacı, yargılama harçları ile her yıl Adalet Bakanlığınca çıkarılacak gider avansı tarifesinde belirlenecek olan tutarı, dava açarken mahkeme veznesine yatırmak zorundadır. Aynı maddesinin ikinci fıkrasında (120/2) gider avansın yeterli olmadığının dava sırasında anlaşılması halinde, mahkemece, bu eksikliğin tamamlanması için davacıya iki haftalık kesin süre verileceği düzenlenmiştir.

Yargılama gideri olarak sayılan harcamalar Hukuk Muhakemeleri Kanunu 323. Maddesinde 10 bent olarak sayılmıştır. Bunlar;

1. Celse, karar ve ilam harçları.
2. Dava nedeniyle yapılan tebliğ ve posta giderleri.
3. Dosya ve sair evrak giderleri.
4. Geçici hukuki koruma tedbirleri ve protesto, ihbar, ihtarname ve vekaletname düzenlenmesine ilişkin giderler.
5. Keşif giderleri.
6. Tanık ile bilirkişiye ödenen ücret ve giderler.
7. Resmi dairelerden alınan belgeler için ödenen harç, vergi, ücret ve sair giderler.
8. Vekil ile takip edilmeyen davalarda tarafların hazır bulundukları günlere ait gündelik, seyahat ve konaklama giderlerine karşılık hakimin takdir edeceği miktar; vekili bulunduğu halde mahkemece bizzat dinlenmek, isticvap olunmak veya yemin etmek üzere çağrılan taraf için takdir edilecek gündelik, yol ve konaklama giderleri.
9. Vekille takip edilen davalarda kanun gereğince takdir olunacak vekalet ücreti.
10. Yargılama sırasında yapılan diğer giderlerdir.

Dava Açarken Ne Kadar Harç Masraf Ödenir?

Yukarıda belirtildiği üzere, hukuk davasını açan taraf yargılama giderlerini peşin olarak vezneye yatırmak zorundadır. Hukuk Mahkemelerinde alacak davası açan davacı, adli yardımdan yararlanmıyor ise 2020 yılı için yaklaşık olarak aşağıdaki kalemleri peşin ödemek durumundadır.

• Başvuru harcı: 2020 yılı için 54,40 TL olarak belirlenmiştir.
• Peşin harç: Davaya konu edilen alacak miktarının binde 68,31’in dörtte biri peşin olarak ödenir. Bu oran 100.000 TL için yaklaşık 1.710 TL’ye denk gelmektedir.
• Tebligat gideri: Taraf sayısına göre belirlenecek bir miktarda tebligat gideri peşin olarak dosyaya yatırılacaktır.
• Bilirkişi ve keşif masrafları: Dava dilekçesinde bilirkişi ve keşif delillerine dayanan davacı, tarifeye göre belirlenen delil avansını ileride tamamlanmak üzere peşin olarak yatırmalıdır.
• Tanık gideri: Dava dilekçesinde tanık deliline dayanılması halinde, her yıl tanıklık için belirlenen resmi tarifeye peşin olarak dosyaya ödenmelidir.

Yukarıda kabaca sayılan kalemler, kanunen belirlenmiş olan belirli sınırlar dahilinde peşin olarak davacının yatırması gereken masrafların bir kısmıdır. Dava açılışında söz konusu tutarların bir nedenle eksik yatırılması halinde Mahkemece söz konusu harç ve masrafların tamamlanması istenebilir. Aynı şekilde yapılacak usul işlemleri nedeniyle yeniden harç yatırmak gerekebileceği gibi, yargılama masraflarının yetersiz kalması halinde ikame masraf ödemek de gerekebilir.