İş Yargısında Yetki – Yetkili İş Mahkemesi

---

Yetkili iş mahkemesi: Yetki kavramı, bir davanın hangi yerdeki mahkeme tarafından görüleceğini belirler.

Genel yetki kuralı: Hukuk Muhakemeleri Kanunu 6. Maddesine göre genel yetkili mahkeme, davalının davanın açıldığı tarihteki yer mahkemesidir.

İş Hukukunda Yetki Mahkeme

İş Mahkemeleri Kanununun yetkiye ilişkin 6. Maddesine göre yetkili iş mahkemesi davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesi ile işin veya işlemin yapıldığı yer mahkemesidir.

Davalının birden fazla olması halinde – özellikle asıl işveren ve alt işverenin birlikte sorumluluğu olan durumlarda – davalılardan herhangi birinin yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir.

İş Kazasından Doğan Tazminat Davalarında Yetkili İş Mahkemesi

İş kazasından doğan zararlara ilişkin açılacak tazminat davalarında, iş kazasının veya zararın meydana geldiği yer mahkemesi ile zarar gören işçinin yerleşim yeri mahkemesi de yetkilidir. İş yargısına ilişkin genel yetki düzenlemesinin dışına çıkılarak, iş kazası neticesinde mağdur olan işçinin yargılama yeri konusunda işini kolaylaştırmak, aynı zamanda da usul ekonomisine hizmet etmek adına böyle bir düzenlemeye gidilmiştir.

İş Mahkemesi Yetkisinin Kamu Düzeniyle İlgili Olması

İş hukukunda iş mahkemesinin yetkisi kamu düzenine ilişkin bir kuraldır. Kamu düzeni ile kastedilen, kamu yararı öne çıkarılarak özel hukuka getirilmiş bir sınırlamadır. İşçi – işveren ilişkisi bir özel hukuk ilişkisi olmasına rağmen, iş hukukunun ülkemizde yaşadığı gelişim neticesinde tarafların yargı yeri konusunda serbestçe tasarruf etmeleri engellenmiştir. Bu bağlamda, iş yargısı esnasında davalı tarafça yetki itirazı yapılmamış olsa bile yetki hususu mahkemece her aşamada resen dikkate alınır. Hakim yargılamanın her aşamasında yetki itirazını dikkate almalıdır.

İş Hukukunda Yetki Sözleşmesi

İş hukukunda, yukarıda açıklanan yetki kurallarına aykırı olarak yapılan yetki sözleşmeleri geçersizdir. İşçi ile işveren, kanunda belirtilen yer mahkemesi dışında başka bir yer mahkemesinin yetkili iş mahkemesi olması konusunda anlaşma yapamazlar. Böyle bir anlaşma emredici hükümlere aykırılık teşkil ettiği için geçersizdir.

• İş kazalarından doğan tazminat talebi dışında, tüm işçilik alacağı ve işe iade taleplerinde davalının yerleşim yeri mahkemesi ya da işin görüldüğü yer mahkemesi yetkilidir.
• Yukarıda tahdidi olarak sayılan yetki kuralları dışında, özel iş kanunlarında yetki konusunda farklı hükümler olabilmektedir. Deniz İş Kanununa tabi iş ilişkilerinde geminin bağlama limanının bulunduğu yer mahkemesinin de davaya bakmaya yetkili mahkeme olduğu düzenlenmiştir. (854 Sayılı Deniz İş Kanunu m.46)

İş mahkemelerinin yetkisi kamu düzenine ilişkindir. Yetki hususu taraflarca ileri sürülmese de yargılamanın her aşamasında Mahkeme tarafından resen dikkate alınmalıdır.

---

Av. Burak Eğri